Ik woon hier nu
Naaldwijk 28.02.2013 - In de zomer van 2007 en 2008 is een grootschalige opgraving uitgevoerd in plangebied Hoogeland aan de Zuidweg en de Hoogwerf in Naaldwijk.
Tijdens de opgravingen zijn vele sporen ontdekt en bijzondere vondsten gedaan die getuigen van een lange bewoningsgeschiedenis van bijna 2000 jaar. De resultaten van de opgravingen zijn beschreven in een rapport dat op 28 februari is overhandigd aan wethouder Arne Weverling (historisch erfgoed).
Bijzonder is dat gedurende 2.000 jaar kortere of langere periodes deze locatie op de Naaldwijkse haakwal bewoond of in ieder geval gebruikt is. Bij de opgravingen vonden de archeologen onder meer een mijlpaalfragment, bronzen platen met inscripties en dierbegravingen. Eén van de meest bijzondere vondsten is het schouderstuk van een levensgroot marmeren keizerbeeld. Dit is uniek in West-Nederland, stukken van Romeinse keizerbeelden komen we niet zo vaak tegen. Daarnaast zijn veel metalen voorwerpen en delen daarvan gevonden, die samenhangen met een smeedhaard waarin deze voorwerpen werden omgesmolten.
foto Aad van Uffelen
Korte samenvatting
De opgraving aan de Zuidweg te Naaldwijk is een mooi voorbeeld van de samenwerking tussen de Universiteit Leiden en Archol BV. Opleiding van eerstejaars studenten gaat hand in hand met commerciële archeologie op hoog wetenschappelijk niveau.
De nederzetting had in de Romeinse tijd een belangrijke, strategische ligging: nabij de kust, de rivier de Gantel en het Romeinse wegennetwerk. De opgraving getuigt van een strak en planmatig ingerichte nederzetting met rechthoekige systemen van erfgreppels en structuren. De meest opvallende vondsten zijn een mijlpaalfragment, een schouderstuk van een levensgroot marmeren keizerbeeld, bronzen platen met inscripties en dierbegravingen. De combinatie van de sporen en vondsten duidt op een omvangrijke en belangrijke (militaire) nederzetting.
Samenvatting op achterkant rapport Archeologisch
Onderzoek Leiden bv heeft in de zomer van 2007 en 2008 een grootschalige opgraving uitgevoerd in plangebied Hoogeland aan de Zuidweg en de Hoogwerf op de haakwal te Naaldwijk. Tijdens de opgravingen zijn vele sporen ontdekt en bijzondere vondsten gedaan die getuigen van een lange bewoningsgeschiedenis van bijna 2000 jaar. De eerste bewoning stamt uit de late ijzertijd: in de laatste decennia vóór het begin van de jaartelling wordt het terrein in gebruik genomen als akker.
Vermoedelijk hoort de akker bij een boerenerf. Na een hiaat met zandverstuivingen hervat de bewoning zich in de Romeinse tijd van ca. 75 tot 225 n.Chr. Voorgaand onderzoek in 2004 leek te wijzen op een opvallende breuk in de ontwikkeling van deze bewoning: op basis van de lay-out van de nederzetting en de rijkdom aan bijzondere voorwerpen van vooral metaal werd aangenomen dat de inheemse bewoning met boerenerven en lokale producten aan het eind van de 2e eeuw had plaatsgemaakt voor een Romeinse ‘vicus’, een dorp nabij een Romeinse legerplaats.
De combinatie van de opgravingsgegevens uit 2004 en de gegevens van de Archol-opgraving van 2007 en 2008 plaatst de vondsten en de ontwikkeling van de nederzetting echter in een ander licht. Er lijkt bij nader inzien geen sprake te zijn van een breuk. De bewoning heeft de kenmerken van een inheemse nederzetting, gebaseerd op akkerbouw en veeteelt, die geleidelijk steeds meer invloed van Romeinse goederen en gebruiken vertoont. De invloed op de materiële cultuur blijft lange tijd beperkt, gezien de ruime overheersing van lokaal handgevormd aardewerk tot in het begin van de 2e_eeuw n.Chr.
Dit is opmerkelijk te noemen in het licht van de Romeinse aanwezigheid in de directe omgeving vanaf de aanleg van het kanaal van Corbulo en de bijbehorende weg rond 50 n.Chr. De vondst van een mijlpaalfragment in 2008 bevestigt eerdere vermoedens dat beide dicht bij de vindplaats van Naaldwijk lagen. De Romeinse invloed neemt pas in de loop van de 2e eeuw toe, met een piekperiode tussen 175 en 225 n.Chr. In deze eindfase van de bewoning vertoont de nederzetting weliswaar nog inheemse boerderijen, maar duidt de grote toename van gedraaid aardewerk en andere Romeinse importproducten van onder andere metaal en glas op goede handelscontacten met de Romeinen. Rond 225_n.Chr. komt de bewoning tot een eind.
De nederzetting vertoont met deze ontwikkeling veel overeenkomsten met andere inheemse nederzettingen in de regio. Bijzonder aan Naaldwijk is dat de vindplaats als een van de weinige vindplaatsen later in de Romeinse tijd nog een tweede maal wordt bezocht. Tussen 290 n.Chr. en 350_n.Chr. wordt de top van de haakwal uitgekozen voor de bewerking en recycling van metaalobjecten, zoals beelden en platen met inscripties die waarschijnlijk afkomstig zijn van een nabijgelegen Romeins centrum. De voorwerpen zijn kapotgeslagen en verhit in smeedhaarden om ze tot nieuwe voorwerpen om te vormen.
Na een hiaat van ca. 200 jaar wordt het terrein vanaf de 6e eeuw in de vroege middeleeuwen weer bewoond. In de Merovingische periode lijkt de nederzetting zich te kenmerken door een agrarische bestaaneconomie. De toename van luxe importen, vooral aardewerk, in de opvolgende Karolingische periode wijst erop dat de bewoners van Naaldwijk zich meer aanzien verwierven. Handel moet toen een belangrijke rol hebben gespeeld. In de late middeleeuwen valt de bestaanseconomie in eerste instantie weer terug op een agrarische basis.
Vanaf de 13e eeuw concentreert de bewoning zich ten slotte in het noordoosten van het plangebied, waar de resten zijn aangetroffen van een begraven hofstad (moated site), een omgracht terrein van een edelmanswoning. Van de woning zelf zijn geen funderingsresten bewaard gebleven, wel funderingen van de latere, in historische bronnen vermelde boerderij ‘Hooghwerf’ uit de 17e en 18e eeuw. De boerderij blijkt in de loop van de 18e eeuw te zijn omgebouwd tot twee kleine woonruimten. Deze maken deel uit van de armenhuizen die hier tot in het begin van de 20e eeuw hebben gestaan en vormen daarmee het sluitstuk van de lange bewoningsgeschiedenis.