Mooi werk dank voor de info
Delfland 21.07.2020 - Bij de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) - afdeling Waterweg-Noord is het rapport “20 jaar varenonderzoek in de Lickebaert” verschenen.
Dit rapport beschrijft de varens van de Lickebaert, het buitengebied tussen Maassluis en Vlaardingen. Er zijn 16 soorten varens gevonden, waaronder diverse zeer zeldzame en 11 ondersoorten, (cultuur)variëteiten en hybriden van deze soorten.
Het rapport is geschreven door Loek Batenburg, ex voorzitter van de KNNV afdeling Waterweg Noord. Belangstellenden die het rapport willen ontvangen kunnen dit aanvragen via gewestzuidholland@knnv.nl
Het rapport bevat een beschrijving van het gebied, algemene informatie over varens, alle soorten en variëteiten worden beschreven. Ook bevat het rapport verspreidingskaartjes en enkele potentiële bedreigingen.
De bosvakken zijn in de winter bezocht omdat ze dan min of meer doordringbaar zijn en er dan voldoende zicht is. De brandnetels zijn ‘s winters bovengronds afgestorven, terwijl de meeste varens nog heel lang groen blijven, sommige zelfs de hele winter en daardoor goed herkenbaar.
In de laatste decennia is het gebied, vroeger grotendeels bestaande uit grasland, sterk veranderd door bebossing en de aanleg van recreatieplassen. Hierdoor en door de klimaatverandering zijn er nu veel meer soorten varens aanwezig. Bij sommige soorten gaat de uitbreiding nogal traag, bij andere - met name tongvaren in het Volksbos - razendsnel.
Een onderdeel van de Lickebaert is het Volksbos, het oudste, grootste en enige nog bestaande protestbos in Nederland. De bedoeling was hier een mega-vuilstort van te maken. Dit stuitte op massale weerstand van omwonenden, culminerend in “Groeiend Verzet in de Lickebaert”: op 12 december 1992 werden door zo’n 6.000 mensen ca.16.000 bomen en struiken geplant op bijna 20ha. Sindsdien 1996 heeft de KNNV dit bos gemonitord.
Naast diverse leden van de KNNV afdeling heeft ook het Nationaal Herbarium Nederland in Leiden geholpen bij het onderzoek. Alle meldingen zijn op waarneming.nl gecontroleerd. Vele varens zijn gedroogd en opgenomen in het Rijksherbarium
De recente grootschalige werkzaamheden in het gebied hebben de varens betrekkelijk weinig schade toegebracht, wel zijn er enkele exemplaren gered omdat hun bosje gerooid werd. Meer geluk dan wijsheid, want bij de tracékeuze voor de Blankenburgverbinding zal echt niet naar de varens zijn gekeken.
Een grote bedreiging is het massaal sterven van essen die door de essentaksterfte zijn aangetast
In de Lickebaert zijn vrijwel alle essen al dood of aan het afsterven. Zolang het om verspreide essen tussen andere boomsoorten gaat valt het nog enigszins mee, maar onder pure essen-bestanden gaan de bramen, nu niet meer geremd door lichtgebrek, alle andere planten overwoekeren. De fraaie groep zachte naaldvarens in het Wielerbaanbos staat onder zo’n essen-kerkhof. Staatsbosbeheer is van plan om in 2021 op grote schaal essen in de Lickebaert te gaan ruimen en vervangen door andere boomsoorten. Het is te hopen dat zij daarbij de meer bijzondere varens zoveel mogelijk ontzien.
Extreme droogte in voorjaar en zomer lijkt sinds 2018 structureel te worden in Nederland. De op de grond groeiende varens in de vochtige bossen hier hebben er zo te zien nog niet veel last van. Anders ligt dat voor de eikvarens die op bomen groeien. Volgroeide eikvarens laten bij droogte hun blad verschrompelen en overleven op water dat ze in hun wortelstokken hebben opgeslagen, maar jonge planten hebben nog geen uitgebreid reservoir. Vaak blijken deze dan ook één of twee jaar weer verdwenen te zijn.