College zet risico \'s uiteen van aardwarmteprojecten

Westland 20.09.2019 - Het college heeft donderdag 19 augustus antwoord gegeven op vragen over de risico 's van aardwarmteprojecten in het Westland.

Ingevolge artikel 42 vragen van Westland Verstandig inzake het Reglement van Orde informeren zij u als volgt.  

Vraag 1
Is het zinvol dat het College aan bijvoorbeeld de toezichthouder op het Mijnwezen verzoekt om in beeld te brengen of er risico’s zijn en zo ja welke risico’s er op termijn zijn en wat eraan gedaan kan worden om deze zoveel mogelijk tegen te gaan? 

Antwoord 1
Veiligheid en risicobeheersing zijn belangrijke aandachtspunten binnen de geothermiesector. Initiatiefnemers, toezichthoudende overheidsinstanties en adviserende instellingen en anderen die zijn betrokken besteden veel aandacht aan veiligheid. De toezichthoudende instantie “Staatstoezicht op de Mijnen (SodM)” heeft in juli 2017 een aantal aanbevelingen gedaan aan de geothermiesector en het ministerie van EZK in het rapport “de Staat van de sector Geothermie”. Het is derhalve niet nodig het SodM te verzoeken om in beeld te brengen wat de risico’s (op termijn) zijn en wat er aan gedaan kan worden.     

Om aardwarmte te mogen opsporen en winnen, moet de exploitant diverse vergunningen aanvragen bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. SodM adviseert het ministerie over het verlenen van vergunningen en houdt toezicht op de veiligheid voor mens en milieu bij de winning van geothermie.

De belangrijkste aandachtspunten van SodM zijn:

- Aardbevingen

Menselijk handelen in de ondergrond kan (grotere en) kleinere aardbevingen en trillingen veroorzaken. De krachten die een geothermische boring of bron op de ondergrond uitoefent, zijn echter van zichzelf te klein om (circa 2,5 kilometer ‘hoger’) tot voelbare trillingen aan maaiveld te leiden. Omdat bij geothermie de drukverschillen gedurende de exploitatie erg klein zijn, is het zeer onwaarschijnlijk dat hierdoor aardbevingen worden veroorzaakt. 

SodM adviseert terughoudend te zijn met geothermie in gebieden waar aardbevingen voorkomen als gevolg van gaswinning of op locaties die gelegen zijn dicht bij actieve breuken in de diepe ondergrond. Er is geen aanleiding geweest voor SodM om in het Westland negatief te adviseren over geothermie initiatieven in relatie tot aardbevingen. 

- Bodemdaling

Er wordt geen volume onttrokken aan de ondergrond, zoals bij delfstoffenwinning. Hierdoor blijft de gemiddelde druk in het reservoir vrijwel onveranderd. Het injecteren van afgekoeld water zorgt er voor dat er wel enige krimp zal optreden in het gesteente rond de injectieput.

Dit is in de ordegrootte van 2 centimeter na 100 jaar productie en daarom verwaarloosbaar bij de natuurlijke bodemdaling/ stijging in een eeuw. Merkbare bodemdaling door geothermie is daarom niet te verwachten. Soms komt met het water een kleine hoeveelheid gas (of olie) mee. In het Westland is dat doorgaans 1 m3 gas per m3 warm water. Dit wordt bijvangst genoemd. Deze bijvangst is zo klein in volume dat ook hierdoor geen verzakkingen zullen optreden.

- Het onverwacht aanboren van olie of gas

Een ongecontroleerde uitstroom van olie en gas (‘blow-out’) levert brand- en explosiegevaar op met alle schadelijke gevolgen van dien voor mens en milieu. Geothermieboringen worden op dezelfde veilige manier uitgevoerd als gasboringen. Mocht er dus gas worden aangetroffen dan is dat geen probleem. Aan de oppervlakte zijn geothermieputten bij stilstand drukloos. In aardwarmtebronnen zijn evenwel veiligheidsvoorzieningen ingebouwd (zoals afsluiters) die hoge drukken kunnen weerstaan.

- Bodem- of drinkwaterverontreiniging

 Lekkage van zoutwater uit de aardwarmtewinning kan leiden tot milieuverontreiniging. Putten worden zo geboord en vastgezet met cement dat de kans dat water van de ene aardlaag in een andere aardlaag terechtkomt nihil is. Conductoren (grote stalen buizen van 50 tot wel 200 meter lengte, die als eerste zijn geplaatst) zorgen ervoor dat de boorvloeistoffen niet in de (ondiepere) bodem terecht komen. Ook tijdens de warmteproductie vindt een regelmatige controle van de puttoestand plaats, bijvoorbeeld door de dikte van de putwand en de drukken te meten.

- Bedrijfsongevallen

Medewerkers kunnen in aanraking komen met heet, zout water, werken met zwaar en soms risicovol gereedschap en lopen ook een risico van vallende voorwerpen. Initiatiefnemers dienen ten behoeve van de veiligheid van werknemers werkplannen en veiligheidsplannen in te dienen en te werken met een zorgsysteem. SodM is verantwoordelijk voor het beoordelen van deze plannen en het zorgsysteem.