Verklaring college over riante betaling MRDH aan Rifkin

Westland 14.10.2015 - De fractie van Westland Verstandig heeft collegevragen gesteld over de handelwijze van de MRDH met betrekking tot inschakelen van Jeremy Rifkin.

Ingevolge het bepaalde in artikel 26 van uw "Reglement van Orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de Raad van de gemeente Westland 2013", beantwoorden zij deze vragen als volgt na het schetsen van de context:

Context

De komende jaren zullen mondiale trends als klimaatverandering, grondstoffenschaarste, digitalisering, robotisering, reshoring, 3D-printing, zelfsturende voertuigen, enz. een bepalende rol gaan spelen in onze economie en samenleving. Gecombineerd met de verdergaande verstedelijking hebben ze tot gevolg dat het zwaartepunt van de ‘next economy’ steeds meer verschuift naar stedelijke regio’s, zoals de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Deze digitale circulaire netwerkeconomie zal grote veranderingen met zich meebrengen, maar ook kansen bieden voor nieuwe bedrijvigheid. Daar is een hoogwaardig innovatie ecosysteem voor nodig, waarmee de regio zich internationaal kan positioneren als aantrekkelijke vestigingslocatie voor de koplopers.

De economische groei en werkgelegenheid van de regio Rotterdam Den Haag blijft achter ten opzichte van andere regio’s in Nederland en Europa. Ondanks de nabijheid en complementariteit van veel sterke economische sectoren komen samenwerking en cross-overs echter nog onvoldoende tot stand. Dit komt onder andere door een gebrek aan samenhang in de markten voor arbeid, kennis, huisvesting, onderwijs en voorzieningen. De ruimtelijke versnippering en suboptimale economische samenhang in de regio maken dat potentieel onbenut blijft.

Dit sluit aan op de voorlopige bevindingen van het onderzoek dat de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) uitvoert naar de economische prestaties en samenhang in de regio, en de wijze waarop onze bestuurlijke structuur hier invloed op heeft. De definitieve onderzoeksresultaten en aanbevelingen komen in het najaar beschikbaar. Het OESO-rapport wordt op 1 februari door minister Plasterk, burgemeester Aboutaleb en burgemeester Van Aartsen ten tijde van het Nederlandse EU-voorzitterschap gepresenteerd.

De Roadmap Next Economy (RNE) zal een belangrijke bijdrage kunnen leveren als katalysator en verbindend handelingsperspectief voor de economische transitie in de komende 10 jaar. De RNE levert een analyse van de vaak disruptieve technologische ontwikkelingen op de regionale economie. Op basis daarvan wordt een visie, strategie én concreet actieprogramma opgesteld waarmee wordt voortgebouwd, versneld en opgeschaald wat er in de regio al aan innoverend, organiserend en investerend vermogen aanwezig is. Er gebeurt al veel, maar de urgentie is hoog, het gaat nog niet snel genoeg en er is nog onvoldoende schaalgrootte en kritische massa. De RNE moet leiden tot een massief pakket aan investeringen en projecten waarmee een fundamentele economische transitie van de regio tot stand komt en waarmee een aanzet wordt gegeven tot groei van werkgelegenheid op alle niveau's. De betrokkenheid en investeringsbereidheid van alle stakeholders is daarbij vereist en het proces wordt zo ingericht, dat maximaal commitment en mede-eigenaarschap van alle betrokken partijen wordt gegarandeerd.

Vraag 1

Is het juist wat in het AD staat over het inschakelen van Jeremy Rifkin en dat daar een prijskaartje aan hangt van € 775.000,-?

Antwoord 1

In het contract wat op 23 september is ondertekend met de Third Industrial Revolution Consulting Group (TIR-CG), de organisatie van Jeremy Rifkin zijn heel duidelijk 5 fasen benoemd, ieder voorzien van een bedrag. Iedere fase kent een go/no go moment waarbij op basis van wederzijdse instemming afspraken gemaakt worden over doelen, inzet en deliverables. Indien hier geen wederzijdse overeenstemming wordt bereikt, kan het contract ontbonden worden. Ook hiervoor is juridisch wederzijdse instemming nodig. Het is om deze reden van belang om voor de volgende fase(n) heel strak en concreet afspraken te maken over inzet, termijnen, deliverables en doelen, en deze zo te formuleren dat ze SMART en juridisch afdwingbaar zijn.

De eerste fase is nu aangevangen. Voor het begin van de tweede fase is het zaak om heel concreet en scherp met Rifkin de inzet, doelen en deliverables te bepalen. Indien die tweede fase doorlopen gaat worden, dan dient voor de derde fase het zelfde te gebeuren, etc. t/m fase 5.

De volgende bedragen zijn voor de vijf fasen overeengekomen:

Fase 1: €150.000,-

Fase 2: €225.000,-

Fase 3: €225.000,-

Fase 4: €175.000,-

Fase 5: nog geen bedrag overeengekomen

Conclusie hier is dat de MRDH zich tot nu toe gecommitteerd heeft aan een uitgave van €150.000,- Bij het doorlopen van de fases 1 t/m 4 komt het bedrag uit op € 775.000,-

De MRDH huurt geen persoon in maar een internationaal team van inhoudelijke topexperts (economen, deskundigen op gebied van energie, logistiek, ICT, etc.), onder aanvoering van Jeremy Rifkin. Dit team ondersteunt de MRDH voor de duur van ca. 10 maanden bij de totstandkoming van de Roadmap Next Economy (RNE).Op 10 september 2015 heeft de bestuurscommissie economisch vestigingsklimaat (BCEV) besloten tot het opstellen van de Roadmap Next Economy (RNE) voor de regio Rotterdam-Den Haag. De opdracht is vervolgens conform de besluitvorming in de BCEV aan de Third Industrial Revolution Consulting Group (TIR-CG) verstrekt.

Vraag 2

Wat is de beweegreden geweest van het bestuur van het samenwerkingsverband om een dergelijk advies te vragen en daarvoor zo’n enorm bedrag neer te tellen?

Antwoord 2

Op basis van de analyse en mogelijke ontwikkelscenario’s wordt met een investeringsstrategie scherp in beeld gebracht welke ‘no regret’ investeringen we in de regio kunnen/moeten doen die voor de komende decennia duurzame groei van productiviteit en welvaart mogelijk maken. Het proces gaat onze regio ook een sterke positie in Europa opleveren. Jeremy Rifkin adviseert o.a. de Europese Commissie en diens gedachtegoed is omarmd in de ‘Digital Europe’ agenda, waar grote EIB fondsen aan zijn gekoppeld (312 miljard euro).

Wat het adviesbureau ‘Third Industrial Revolution Consulting Group’ (TIR-CG) concreet aan input en output zal leveren, wordt tijdens de  BC EV van 12 november in een Projectplan RNE voorgelegd, voortbouwend op het projectvoorstel RNE zoals vastgesteld bij de BC EV. Hierin wordt expliciet weergegeven welke input en output vanuit TIR-CG geleverd wordt in het hele traject, en tot welke resultaten dit leidt. 

Kennis en ervaring in de regio Nord-Pas de Calais laten zien dat de aanpak van de TIR-CG leidt tot een breed gedragen regionale vernieuwingsagenda, waarin niet een plan, maar een handelingsperspectief, investeringsstrategie en concrete projecten centraal staan. In de regio Nord-Pas de Calais heeft de aanpak van TIR-CG geleid tot het in gang zetten van meer dan 150 projecten gericht op economische transitie en verduurzaming, met daarin nadrukkelijk aandacht voor groei van nieuwe werkgelegenheid. Het traject heeft daar een mechanisme in gang gebracht waarbij een groot aantal – deels al lopende – kleinschalige, lokale projecten met elkaar zijn verknoopt en op de schaal van de regio met meer kritische massa en meer investerend vermogen tot uitvoering zijn gebracht. Dit heeft niet alleen geleid tot een grotere investeringsbereidheid vanuit de private sector, maar ook tot grote financiële impulsen vanuit Europa. Bijvoorbeeld een project van verduurzaming van 200 hogescholen en aanleg van een smart grid waar de EIB € 600 miljoen voor beschikbaar heeft gesteld. De inzet van Jeremy Rifkin en zijn team van internationale experts is hierin cruciaal geweest, waarbij de adviseursrol van Jeremy Rifkin bij de Europese Commissie van doorslaggevende betekenis is geweest

De eerste conceptrapportage van het OESO-rapport verschaft de gemeenten van de metropoolregio al waardevolle inzichten. Een belangrijke bevinding is dat verdere ruimtelijk-economische integratie van de Haagse en Rotterdamse regio vanuit internationaal economisch perspectief onontbeerlijk is, om drie redenen:

1.                                                                    in de eerste plaats is het van belang om de gezamenlijke massa van de twee naastgelegen stedelijke regio’s in de praktijk ook daadwerkelijk te verbinden, zodat de samenhang in markten voor arbeid, kennis huisvesting, onderwijs en voorzieningen beter tot stand komt;

2.                                                                    ten tweede is het noodzakelijk om een sterkere economische integratie van het gebied rondom Rotterdam en het gebied rondom Den Haag tot stand te brengen, onder meer door in samenhang de economische transitie tussen de belangrijkste economische sectoren vorm te geven;

3.                                                                    ten derde is een vernieuwend beeld op het terrein van economie noodzakelijk om nu en in de toekomst werkgelegenheid te creëren. Dit vernieuwende beeld moet worden ontwikkeld op regionaal niveau.

Met betrekking tot het eerste punt ontwikkelt de MRDH op dit moment, samen met provincie en private partners, een regionale ruimtelijk-economische investeringsstrategie. Deze strategie inventariseert de publieke en private ruimtelijke investeringsprojecten die nu en op korte en middellange termijn gepland staan om tot uitvoering te worden gebracht. De regionale investeringsstrategie brengt de huidige investeringsambities in kaart, analyseert de fase waarin de planvorming van projecten zich bevindt en biedt door zijn overzicht een middel tot sturing aan deelnemende partijen. De investeringsprojecten zijn geordend aan de hand van de volgende invalshoeken:

• verbetering interne en internationale verbindingen;

• economische vernieuwing;

• transitie naar toonaangevende duurzaamheid;

• aantrekkingskracht op talent en investeerders.

Op 3 juli 2015 heeft het Algemeen Bestuur van de MRDH ingestemd met de verdere ontwikkeling van de investeringsstrategie, in nauwe samenwerking met de provincie Zuid-Holland, de Economische Programmaraad Zuidvleugel en overige private partners. De resultaten en kennis uit de RNE zullen richtinggevende input voor deze investeringsstrategie opleveren.

Met betrekking tot het tweede punt van de OESO geldt dat de urgentie om in onze regio te innoveren hoog is. De afgelopen jaren is het aantal patenten dat wordt aangevraagd lager dan in andere vergelijkbare regio’s. Ook het aantal vernieuwende innovaties loopt achter. De ontwikkeling van nieuwe producten en business modellen door ongedachte combinaties tussen verwante sectoren kan hier de gewenste innovatie opleveren. Binnen de regio Rotterdam Den Haag komen verbindingen tussen verwante sectoren vaak nog onvoldoende tot stand. Dit wordt door OESO onderschreven. Dat maakt de metropoolopgave van groot strategisch belang. Door het vergroten van de connectiviteit en bereikbaarheid binnen de metropoolregio en het stimuleren van meer functionele integratie kan de agglomeratiekracht worden versterkt. De RNE is een gezamenlijke uitvoeringsstrategie voor economische transitie, ook gericht op het verbinden van de aanwezige economische sectoren, en kan zorgdragen voor de benodigde economische integratie en werkgelegenheid.

Met het doorlopen van een proces om te komen tot een RNE wordt invulling gegeven aan het derde punt, de noodzakelijke vernieuwende visie om werkgelegenheid te creëren. De RNE geeft het vernieuwende beeld op de economie op regionaal niveau met een concreet handelingsperspectief om klaar te zijn voor de toekomstige verandering. De afgenomen werkgelegenheid in onder andere de overheidssector vraagt om nieuwe verdienmodellen die zorgen voor een toename van de werkgelegenheid. De diversiteit aan economische sectoren biedt de regio daarvoor een goede uitgangspositie.

Op 11 juni jl. is door een groot aantal partijen, waaronder de MRDH, een Letter of Intent getekend. Met de Letter of Intent is een eerste stap gezet om te komen tot een RNE in samenwerking met Jeremy Rifkin en zijn Third Industrial Revolution Consulting Group (TIR CG). De keuze voor ondersteuning door Rifkin bij dit traject wordt bepaald door zijn wereldwijde bekendheid als schrijver en denker over economische transitie, maar vooral vanwege zijn invloedrijke positie als adviseur van o.a. de EU en China. Zijn memorandum ‘A Smart Green Digital Europe’ heeft aan de basis gelegen voor de Digital Europe agenda van Jean Claude Juncker, één van de bepalende beleidsdocumenten van de Europese Commissie voor de komende jaren en het afwegingskader voor verschillende grootschalige investeringsprogramma’s.

De ondersteuning van Rifkin en diens TIR CG wordt ook in andere Europese regio’s gehanteerd, zoals eerder al in Nord Pas-de-Calais (NPC) en straks ook in NoordRijn-Westfalen (NRW). Contacten met beide regio’s zijn gelegd. Door als drie belangrijke industriële regio’s in Noord-West Europa gezamenlijk op te trekken met een aanpak op basis van Rifkin’s visie en uitgangspunten – die door de EU zijn omarmd – stellen we ons in ‘pole position’ om maximaal te kunnen profiteren van de Europese geldstromen voor economische transitie en om zo koploper in Europa te worden.

De MRDH neemt samen met Rotterdam en Den Haag het initiatief om in een open proces en nauwe samenwerking tussen de 23 gemeenten, het bedrijfsleven en kennisinstellingen een RNE voor de regio te ontwikkelen. De colleges van Rotterdam en Den Haag stellen daarvoor ambtelijke capaciteit en financiële middelen beschikbaar. Andere gemeenten worden uitgenodigd actief te participeren en naar vermogen bij te dragen.

De Roadmap

De noodzakelijke gemeenschappelijke agenda gericht op de economische transitie wordt geleverd door het optellen van de Roadmap Next Economy. Het proces om te komen tot een RNE en de inhoud wordt gedurende het traject en in samenspraak tussen alle betrokken stakeholders vorm gegeven. Bij de start van het traject om te komen tot een RNE worden drie sporen geïdentificeerd die van grote invloed zijn op de economische ontwikkeling: digitalisering van informatie, energie en mobiliteit. Deze elementen vormen met elkaar het Internet of Things dat de infrastructuur biedt voor de next economy. Dit framework wordt gebruikt om de impact van digitalisering van de economische structuur van de regio in kaart te brengen, waarbij het goed denkbaar is om daarbij de drie ruimtelijk economische pijlers ‘stedelijke (kennis-)as’, ‘haven industrieel cluster’ en ‘greenport’ als vertrekpunt te hanteren. De ruimtelijk-economische pijlers vertegenwoordigen de (sterke) economische clusters in de regio zoals agro-food, safety & security, cleantech, logistiek, vrede & recht, maritiem & offshore, medisch, aerospace, etc. De RNE gaat in op de effecten van een groeiende deeleconomie als gevolg van de toenemende digitalisering. Daarbij wordt gekeken naar de benodigde infrastructuur zoals een smart grid als infrastructuur van de netwerk economie.

Een regionale Roadmap Next Economy, opgesteld door alle relevante triple helix stakeholders in de regio, met ondersteuning van Jeremy Rifkin, zorgt ervoor dat we bovenstaande uitdagingen op sociaal economisch gebied gezamenlijk, in samenhang en tijdig adresseren.

De RNE brengt concreet in kaart wat er voor de regio noodzakelijk is aan acties en investeringen om op middellange en lange termijn in te spelen op de mondiale economische (en sociale) ontwikkelingen. De RNE levert een concreet uitvoeringsprogramma met bijbehorende noodzakelijke publieke en private investeringen om de economische structuur van de regio te versterken. Het is geen beleidsdocument, maar een breed gedragen publiek-private uitvoeringsagenda met projecten, deliverables, planning en commitment van de key stakeholders. De RNE biedt directe input voor de middellange en lange termijn voor de investeringsstrategie en verbindt zo visie, middelen en breed publiek-privaat commitment voor de verdere sociaal- en ruimtelijk economische ontwikkeling van de regio Rotterdam Den Haag. Dit komt in de vorm van een meerjarenprogramma dat de regio klaar maakt voor toekomstige ontwikkelingen en nu en op termijn de noodzakelijke werkgelegenheid creëert.

Op basis van de analyse worden de noodzakelijk geachte investeringen en projecten geïdentificeerd die in triple helix verband moeten worden opgepakt. Het is van belang te benadrukken dat het initiatief van de RNE niet uit de lucht komt vallen, maar wordt ingezet als katalysator om voort te bouwen, te versnellen en op te schalen wat er in de regio al aan innoverend, organiserend en investerend vermogen aanwezig is. Er gebeurt al veel, maar de urgentie is hoog, het gaat niet snel genoeg en er is onvoldoende schaalgrootte en kritische4 massa.

De RNE leidt tot een massief pakket aan investeringen en projecten waarmee een fundamentele economische transitie van de regio tot stand komt en werkgelegenheid wordt gecreëerd. Daarvoor is het engagement en de investeringsbereidheid van alle stakeholders vereist. Het proces van de RNE wordt zo ingericht, dat maximaal commitment en mede-eigenaarschap van alle betrokken partijen wordt gegarandeerd. De persoon van Rifkin wordt vooral ingezet als boegbeeld en katalysator om alle partijen aan het traject te verbinden en de uitkomst van het traject nationaal en internationaal goed te positioneren.

De uitdagingen waarvoor wij met zijn allen gesteld staan in deze tijden, zoals al beschreven in de Agenda Economisch Vestigingsklimaat van de MRDH en het bijbehorende werkprogramma, vragen om een gezamenlijke aanpak. Het traject van de RNE biedt ons de gelegenheid om, met de kennis, expertise en ervaring van Rifkin en zijn team, in gezamenlijkheid met alle overheden, kennisinstellingen en bedrijven deze aanpak te ontwikkelen én uit te voeren.

Vraag 3

Wat is de rol geweest van onze vertegenwoordiger van de burgemeester van Westland die onderdeel uitmaakt van het bestuur?

Antwoord 3

De burgemeester van Westland heeft hierin geen rol gehad. Het is een beslissingsbevoegdheid van de Bestuurscommissie EV. Op 11 juni jl. heeft er in de BC EV een presentatie van Jeremy Rifkin plaatsgevonden en is er gesproken over de mogelijke inzet in MRDH verband. Het AB is hierover op 3 juli jl. geïnformeerd. Op 10 september heeft de BC EV na een korte discussie unaniem ingestemd met het aangaan van de overeenkomst.

Op 22 september jl. heeft wethouder Van Engelshoven als voorzitter van de BC EV de Adviescommissie EV schriftelijk geïnformeerd over het besluit van de bestuurscommissie economisch vestigingsklimaat van 10 september tot het opstellen van de Roadmap Next Economy voor de MRDH. De brief met toelichting is geagendeerd voor de werkgroep MRDH van uw Raad op 13 oktober aanstaande.

Vraag 4

Waarom heeft de burgemeester hier geen complete melding van gemaakt en heeft enkel volstaan met het noemen van Rifkin en dat hij als adviseur in de arm genomen is voor de Metropoolregio?

Antwoord 4

In de werkgroep MRDH van uw raad op 30 september jl. refereerde de burgemeester aan een bijeenkomst over de ‘next economy’ op de World Expo in Milaan waar de heer Jeremy Rifkin een inleiding gaf. De burgemeester was niet op de hoogte van de hoogte van het bedrag.

Vraag 5

Eerder hebben we al vragen gesteld over de benoeming van de secretarisgeneraal en ook het aannemen van een oud-wethouder van Delft die bepaaldelijk niet glorieus vertrokken is, als directeur voor de economische poot van de Metropool. Ook die benoemingen hebben de Westlandse partijen uit de krant moeten vernemen. Waarom wordt op een dergelijke knullige

wijze gecorrespondeerd en trekt het bestuur van het samenwerkingsverband en dus ook de burgemeester zich niets aan van het democratisch gehalte van het samenwerkingsverband en handelen zij als dictators/verlichte despoten, althans in ieder geval eigenzinnig?

Antwoord 5

Wij nemen afstand van uw kwalificerende opmerkingen. Met u zijn wij van mening dat de informatievoorziening vanuit en over de MRDH richting de raden verbetering behoeft. Zowel met de MRDH als met de werkgroep MRDH van uw Raad zijn wij hierover in gesprek.

Vraag 6

Is de burgemeester het met de fractie van Westland Verstandig eens dat het bedrag van € 775.000,-- uiteindelijk door onder meer de Westlandse burgers moet worden opgebracht en dat gemeenschappelijke centen nu toch wel erg dubieus worden besteed aan een visionair, iemand die de toekomst voorspelt? Zijn wij in de Metropoolregio al zo ver gezakt dat we het niet

allemaal meer zelf kunnen beredeneren, maar dat we afhankelijk worden van trendwatchers en voorspellers zonder dat dat op de feiten gebaseerd is, het juiste inzicht in de verhoudingen binnen de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag etc.? Is nou een Amerikaanse professor en econoom de beste man die “de problematiek” van de Metropoolregio kan beetpakken?

Antwoord 6

Wij delen uw opvatting niet. Wij verwijzen u naar bovenstaande antwoorden.

Wij gaan er vanuit uw vragen met deze brief te hebben beantwoord.

Burgemeester en wethouders van Westland,

de secretaris,                       de burgemeester,

Ambtelijke inzet

Naar aanleiding van de raadsmotie d.d. 18 maart 2015 wordt aangegeven hoeveel inzet is gepleegd om deze vragen te beantwoorden. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen vaste en variabele inzet. Onder de vaste inzet wordt verstaan het (besluitvormings)proces dat altijd nodig is om de beantwoording te verzorgen. Dit betreft circa 2 uur, wat resulteert in vaste loonkosten van circa € 176,00. Daarnaast is circa 4 uur ambtelijke inzet gepleegd voor de inhoudelijke beantwoording, wat resulteert in € 352,00 (aantal uren x € 88,00). In totaal betreft het dus

€ 528,00 aan loonkosten. Voor de beantwoording zijn geen kosten gemaakt voor externe advisering.